Thực trạng và giải pháp xử lý nước thải chăn nuôi tại Việt Nam

Nước thải chăn nuôi là gì?

Nước thải chăn nuôi được thải ra từ quá trình chăn nuôi gia súc, gia cầm qua nhiều hình thức khác nhau. Cụ thể như sau:

1. Nước thải chăn nuôi hình thành từ đâu?

Nước thải chăn nuôi bắt nguồn từ nhiều hoạt động khác nhau trong quá trình chăn nuôi như:

• Nước thải từ quá trình vệ sinh dụng cụ và chuồng trại chăn nuôi

• Nước mưa chảy tràn qua khu vực chăn nuôi

• Nước rửa gia súc, gia cầm trước và sau giết mổ

• Nước thải từ quá trình chế biến thức ăn chăn nuôi

• Chất thải (phân, nước tiểu) trực tiếp từ vật nuôi

2. Thành phần của nước thải chăn nuôi

Nước thải chăn nuôi thường có những thành phần sau:

• Chứa hàm lượng cao các chất hữu cơ, dinh dưỡng như đạm, lân, kali

• Có mùi hôi thối đặc trưng do sự phân hủy của các chất hữu cơ

• Chứa nhiều virus, vi khuẩn gây bệnh như E.coli, Salmonella, Coliform…

• Nồng độ các chất ô nhiễm vượt xa tiêu chuẩn cho phép

• Màu sắc đục, độ đục cao do lẫn nhiều chất lơ lửng và tạp chất

Chính những đặc tính này khiến nước thải chăn nuôi trở thành mối đe dọa nghiêm trọng cho môi trường và sức khỏe cộng đồng nếu không được quản lý, xử lý đúng cách.

Nước thải chăn nuôi

Thực trạng của nước thải chăn nuôi

Tại Việt Nam, ngành chăn nuôi là một trong ngành chủ chốt, quyết định đến sự phát triển của ngành kinh tế. Dưới đây là thực trạng của ngăn chăn nuôi ở nước ta.

1. Quy mô của nước thải chăn nuôi

Theo thống kê, ngành chăn nuôi Việt Nam đang phát triển với tốc độ chóng mặt:

• Tổng đàn lợn cả nước đạt hơn 27 triệu con

• Tổng đàn gia cầm các loại lên đến hàng tỷ con

• Sản lượng thịt các loại đạt hàng triệu tấn/năm

• Lượng chất thải, nước thải tương ứng với quy mô chăn nuôi khổng lồ

Với số lượng như vậy, nước thải chăn nuôi đang là gánh nặng lớn cho môi trường và xã hội.

2. Tác động đến các khu vực chăn nuôi

Nước thải chăn nuôi không chỉ gây ô nhiễm nguồn nước mà còn tác động trực tiếp đến chính các khu vực chăn nuôi:

• Nguồn nước bị ô nhiễm, thiếu nước sạch cho sản xuất

• Môi trường sống của vật nuôi bị xấu đi, dễ phát sinh dịch bệnh

• Mùi hôi thối gây ảnh hưởng đến đời sống của người chăn nuôi

• Đất đai bị suy thoái do tích lũy dư lượng dinh dưỡng, kim loại nặng

Tác động này không chỉ gây thiệt hại về kinh tế mà còn đe dọa đến tính bền vững của nghề chăn nuôi.

Thực trạng của nước thải chăn nuôi đang rất nghiêm trọng

Tác động của nước thải chăn nuôi đến cuộc sống

Bên cạnh những ảnh hưởng đến các hoạt động chăn nuôi, nước thải còn gây ra nhiều tác động tiêu cực khác đối với môi trường và xã hội.

1. Gây ô nhiễm nguồn nước

Không qua xử lý nước thải chăn nuôi đúng cách, xả thải trực tiếp ra bên ngoài môi trường có thể dẫn đến các hậu quả như sau:

• Làm tăng hàm lượng các chất hữu cơ, dinh dưỡng gây phú dưỡng hóa

• Thay đổi các chỉ số đặc trưng của nước như pH, độ đục, màu sắc

• Tạo điều kiện cho mầm bệnh phát triển và bùng phát nhanh chóng

• Gây ô nhiễm nguồn nước mặt, nước ngầm và ảnh hưởng đến hệ sinh thái thủy sinh

Nước thải chăn nuôi chính là một trong những thủ phạm chính gây nên tình trạng suy thoái chất lượng nước mà chúng ta đang phải đối mặt.

2. Ảnh hưởng đến môi trường đất

Không chỉ gây hại cho nguồn nước, nước thải chăn nuôi còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường đất:

• Lượng dư thừa đạm và lân thấm vào đất làm thay đổi cấu trúc, độ pH

• Các vi sinh vật gây bệnh lây lan và tồn lưu lâu trong đất

• Tích lũy kim loại nặng trong đất, ảnh hưởng đến chất lượng cây trồng

• Gây ô nhiễm mùi và khó chịu cho cộng đồng xung quanh

Nước thải chăn nuôi không chỉ làm mất cân bằng dinh dưỡng đất mà còn gây nguy cơ lây truyền bệnh cho con người và động thực vật.

3. Phú dưỡng hóa nguồn nước

Một trong những tác hại nổi cộm của nước thải chăn nuôi là hiện tượng phú dưỡng hóa thủy vực:

• Lượng dinh dưỡng thừa từ nước thải (N,P) kích thích tảo và thực vật thủy sinh phát triển quá mức

• Tạo thành các đợt nở hoa nước trên diện rộng

• Làm giảm oxy hòa tan trong nước, gây chết các loài thuỷ sinh

• Rối loạn chuỗi thức ăn và suy giảm đa dạng sinh học

Phú dưỡng hóa đe dọa trực tiếp đến sự cân bằng và phát triển bền vững của các hệ sinh thái dưới nước.

4. Ảnh hưởng đến sức khỏe con người

Không dừng lại ở môi trường, ảnh hưởng của nước thải chăn nuôi còn lan rộng đến sức khỏe của con người:

• Nguy cơ mắc các bệnh về đường tiêu hóa do sử dụng nguồn nước ô nhiễm

• Tác động đến hệ hô hấp do hít phải các khí độc hại, mùi hôi thối

• Dễ lây lan các bệnh truyền nhiễm từ động vật sang người như cúm gia cầm

• Tích lũy kim loại nặng, độc tố qua chuỗi thức ăn và ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe

Nước thải chăn nuôi không đơn thuần chỉ là vấn đề của riêng ngành mà liên quan mật thiết đến đời sống và sức khỏe của cộng đồng.

Nước thải chăn nuôi gây ô nhiễm môi trường nếu không được xử lý

Quy chuẩn nước thải chăn nuôi

1. Quy định về xả thải và xử lý nước thải

Nhà nước đã ban hành nhiều văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến quản lý nước thải chăn nuôi:

• Luật Chăn nuôi 2018 quy định về bảo vệ môi trường trong chăn nuôi

• Nghị định 13/2020/NĐ-CP về quản lý chất thải chăn nuôi

• Thông tư 23/2017/TT-BTNMT về nước thải chăn nuôi

• Các tiêu chuẩn, quy chuẩn về xử lý nước thải chăn nuôi

Theo đó, cơ sở chăn nuôi phải có giấy phép môi trường, đầu tư hệ thống thu gom, xử lý nước thải đạt quy chuẩn trước khi xả thải.

2. Nhiệm vụ của cơ quan chức năng

Để thực thi hiệu quả các quy định, sự vào cuộc của các cơ quan chức năng là rất cần thiết:

• Bộ Tài Nguyên Môi Trường chịu trách nhiệm quản lý chung

• Bộ Nông Nghiệp và Phát Triển Nông Thôn quản lý các hoạt động chăn nuôi

• Sở Tài Nguyên Môi Trường giám sát, kiểm tra tại địa phương

• Ủy ban nhân dân các cấp tham gia quản lý

Các cơ quan chức năng cần phối hợp chặt chẽ, tăng cường thanh tra, xử lý nghiêm các vi phạm để nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước.

Giải pháp xử lý nước thải chăn nuôi phổ biến nhất hiện nay

Để giảm thiểu ô nhiễm từ nước thải chăn nuôi, chúng ta cần áp dụng đồng bộ nhiều giải pháp, từ quản lý đến công nghệ xử lý.

1. Quản lý chất thải chăn nuôi hiệu quả

Quản lý tốt chất thải ngay từ nguồn phát sinh là cách hiệu quả để giảm tải cho công tác xử lý nước thải sau này:

• Thực hành chăn nuôi sạch, giảm phát thải

• Thu gom, phân loại và xử lý phân rắn làm phân bón

• Có hệ thống thoát nước, thu gom nước thải riêng biệt

• Bố trí chuồng trại, khu xử lý chất thải hợp lý

2. Xử lý nước thải chăn nuôi thành phân bón

Với hàm lượng chất dinh dưỡng cao, nước thải chăn nuôi rất thích hợp để tận dụng làm phân bón:

• Ủ hoại mục, lên men kỵ khí để tạo phân bón hữu cơ dạng lỏng

• Tách chất rắn và chế biến thành phân hữu cơ, phân vi sinh

• Sử dụng phân bón từ nước thải để tưới, bón cho cây trồng

• Góp phần giảm sử dụng phân bón hóa học, bảo vệ môi trường

Việc tận dụng nước thải làm phân bón vừa giúp xử lý triệt để lượng chất thải, vừa tạo ra sản phẩm có giá trị cho nông nghiệp.

3. Áp dụng các mô hình trang trại bền vững

Để giảm phát thải và nâng cao hiệu quả xử lý, xu hướng áp dụng các mô hình trang trại bền vững đang ngày càng phổ biến:

• Mô hình trang trại sinh thái kết hợp trồng trọt – chăn nuôi – thủy sản

• Mô hình trang trại khép kín với hệ thống tái sử dụng chất thải

• Mô hình chăn nuôi hữu cơ, chăn nuôi an toàn sinh học

• Mô hình trang trại ứng dụng công nghệ cao, tự động hóa

Những mô hình này giúp tối ưu hóa việc sử dụng tài nguyên, giảm thiểu ô nhiễm và đảm bảo an toàn dịch bệnh.

4. Các công nghệ xử lý nước thải chăn nuôi

Song song với các biện pháp quản lý, ứng dụng các công nghệ xử lý tiên tiến cũng góp phần quan trọng vào giải quyết vấn đề nước thải chăn nuôi:

• Công nghệ xử lý sinh học như Aeroten, Yếm khí, Anaerobic Digestion

• Công nghệ màng lọc như UF, MF, RO

• Công nghệ oxy hóa như Ozone, UV/H2O2

• Công nghệ plasma không nhiệt

Việc lựa chọn công nghệ xử lý phù hợp cần dựa trên quy mô, đặc tính nguồn thải và điều kiện cụ thể của từng cơ sở chăn nuôi.

Xử lý nước thải chăn nuôi

Làm thế nào để giảm thiểu lượng nước thải từ hoạt động chăn nuôi?

Để giảm lượng nước thải phát sinh từ chăn nuôi, chúng ta cần chú trọng ngay từ khâu quản lý:

• Kiểm soát chặt chẽ lượng nước sử dụng cho chăn nuôi

• Thực hiện chăn nuôi khô, không dùng nước rửa chuồng trại

• Tăng cường thông gió, sử dụng đệm lót sinh học

• Phân loại, tách chất thải rắn ngay tại nguồn

• Tái sử dụng nước trong quá trình chăn nuôi

Giảm thiểu lượng nước thải ngay từ đầu sẽ giúp giảm tải và nâng cao hiệu quả xử lý nước thải.

Hoá chất xử lý nước thải PAC

Hóa chất xử lý nước thải chăn nuôi tốt nhất hiện nay

Ngoài các phương pháp xử lý nước thải chăn nuôi trên thì sử dụng hóa chất cũng là phương pháp được áp dụng phổ biến hiện nay. Trong đó, hóa chất chlorine và PAC, NaOH là hai sản phẩm được các doanh nghiệp, tổ chức và cá nhân ưu tiên lựa chọn bởi chất lượng, giá tốt và cách sử dụng đơn giản. Chúng được sử dụng trong hầu hết các hệ thống xử lý nước thải sinh hoạt, nước thải chăn nuôi, nước thải thuỷ sản, nước cấp…

Hiểu được sự cần thiết của hóa chất xử lý nước đối với mọi ngành nghề, Hóa Chất đã trực tiếp sản xuất ra Chlorine 70%, PAC, xút NaOH với số lượng lớn, đáp ứng mọi nhu cầu sử dụng trên cả nước.

Mỗi chúng ta, dù là người chăn nuôi hay người tiêu dùng, đều có vai trò nhất định trong việc giải quyết vấn nạn ô nhiễm từ nước thải chăn nuôi, hướng tới tương lai của một ngành chăn nuôi xanh, sạch, an toàn. Hãy bắt đầu ngay từ những việc làm thiết thực hàng ngày như phân loại rác thải, sử dụng hóa chất xử lý nước thải chăn nuôi an toàn. Tuyệt đối không xả thải ra ngoài môi trường vì có thể gây ô nhiễm đất và nước