Andehit fomic là một hợp chất hoá học được ứng dụng phổ biến trong mọi lĩnh vực sản xuất từ dệt nhuộm, nhựa, cao su, mỹ phẩm, … Vậy andehit fomic là gì? Và chúng được ứng dụng như thế nào trong đời sống và trong từng ngành nghề? Hãy cùng đi khám phá hợp chất này thông qua nội dung bài viết sau đây nhé!
Tìm hiểu về khái niệm Andehit fomic là gì?
Tìm hiểu về khái niệm Andehit fomic là gì?
Anđehit là hợp chất hữu cơ trong đó cấu tạo phân tử có nhóm – CH=O liên kết với gốc hidrocacbon, hoặc các nguyên tử H liên kết với nhau. Anđehit fomic là một hợp chất hữu cơ có công thức hóa học là HCHO. Đây là một anđehit đơn giản nhất và là đại diện điển hình nhất cho nhóm chất.
Trong liên kết của nhóm – CH=O, liên kết đôi C=O gồm một liên kết σ bền và một liên kết π kém bền hơn, tương tự liên kết C=C trong phân tử anken, vì vậy anđehit có một số đặc tính chung với anken.
Andehit fomic còn được biết đến với nhiều tên gọi khác nhau như: formaldehyde, formol, metana, methyl aldehyde, … Ở nhiệt độ thường, andehit fomic sẽ tồn tại dưới dạng khí, không màu, dễ bay hơi và có mùi hắc mạnh.
Andehit có công thức tổng quát như sau:
-
CxHyOz: Trong đó, x, y, z là số nguyên dương; y là số chẵn thoả mãn điều kiện 2 ≤ y ≤ 2x + 2 – 2z và z ≤ x. Đây là công thức thường được dùng để viết phản ứng cháy.
-
CxHy(CHO)z hoặc R(CHO)z: Công thức này cũng được dùng để viết phản ứng xảy ra trong nhóm CHO.
-
CnH2n + 2-2 k-z (CHO)z (với k = số liên kết p + số vòng): Công thức này cũng được dùng khi viết phản ứng cộng H2 hoặc cộng Br2.
Một số tính chất tiêu biểu của anđehit fomic là gì
Mỗi một hoá chất đều có cho mình những tính chất, đặc điểm riêng phù hợp với các nguyên tử cấu thành. Kết hợp với đó là các liên kết bền vững giữa các nguyên tố để cấu thành hợp chất hoàn chỉnh.
Một số tính chất tiêu biểu của anđehit fomic là gì
Andehit fomic – HCHO có tính chất vật lý như thế nào
Ở điều kiện thường, anđehit fomic tồn tại ở thể khí, có mùi hắc đặc trưng và dễ bay hơi. Hợp chất này tan nhanh trong nước tạo dung dịch fomon. Độ hoà tan trong dung môi ở nhiệt độ 20 độ C là > 100 h/100ml. Nhiệt độ sôi và nhiệt độ nóng chảy của hợp chất này lần lượt là -19,3 độ C và -117 độ C
Tính chất hoá học của Andehit fomic – HCHO
Andehit fomic là andehit đơn giản nhất và mang đầy đủ tính chất hoá học đặc thù của một anđehit, ví dụ như:
-
Phản ứng với Hidro có sự xúc tác của Niken và được nung nóng tạo nên ancol bậc 1. Phản ứng thể hiện tính oxi hoá của anđehit fomic và phương trình phản ứng như sau: HCHO + H2 → CH3OH
-
Andehit fomic còn có tính khử mạnh, thể hiện thông qua phản ứng tráng gương: HCHO + 4 [Ag(NH3)2] OH → 4 Ag + (NH4)2CO3 + 6NH3 + 2H2O
-
Andehit fomic phản ứng với Cu(OH)2 trong dung dịch axit sinh ra kết tủa màu đỏ gạch (Cu2O): HCHO + 2NaOH + 4 Cu(OH)2 → Na2CO3 + 6H2O + 2Cu2O
-
Andehit fomic phản ứng với dung dịch Br2: HCHO + H2O + Br2 → HCOOH + 2HBr
-
Andehit fomic có khả năng gây biến đổi màu dung dịch thuốc tím: 3HCHO + 2KMnO4 +H2O → 3HCOOH + 2KOH + 2MnO2
-
Andehit fomic phản ứng oxi hoá tác dụng của O2 tạo nên axit cacboxylic tương ứng (điều kiện có Mn2 + xúc tác và nhiệt độ cao): HCHO + 1/2 O2 → HCOOH
Andehit fomic – HCHO được điều chế bằng phương pháp nào?
Đề điều chế hợp chất andehit fomic, người ta áp dụng một vài biện pháp đơn giản sau đây:
-
Cách 1: Muốn sản xuất andehit fomic trong công nghiệp, người ta tiến hành oxy hóa methanol ở nhiệt độ 600 – 700 độ C với Ag hoặc Cu là chất xúc tác: 2CH3CH + O2 → 2HCHO + 2H2O
-
Cách 2: Sử dụng phương pháp oxy hoá không hoàn toàn metan: CH4 + O2 → HCHO + H2O
Tính ứng dụng trong thực tế của Anđehit fomic là gì?
Không chỉ được sử dụng nhiều trong phòng thí nghiệm. Trên thực tế, hợp chất Andehit fomic được ứng dụng khá phổ biến trong nhiều ngành nghề khác nhau.
Ứng dụng của Anđehit fomic trong công nghiệp sản xuất
Ứng dụng của Anđehit fomic trong công nghiệp sản xuất
HCHO là thành phần chủ yếu của các sản phẩm keo dùng trong công nghiệp sản xuất giấy. Sử dụng các liên kết của hợp chất để kết hợp với những chất phụ gia làm tăng độ rắn chắc cho gỗ. Giúp chống oxy hóa, kháng mối mọt, côn trùng, làm thành các loại ván gỗ có hình thái rắn chắc.
Andehit fomic được sử dụng nhiều vào các ngành sản xuất công nghiệp như: dệt nhuộm, chất dẻo, sản xuất giấy, sản xuất chất làm ngọt, mực in, thuốc nhuộm, mỹ phẩm, sơn, … Hợp chất này cũng được sử dụng làm chất khử trùng, kháng khuẩn cho cây trồng và thuỷ sản dựa trên tính chất sát trùng cực cao.
Phần lớn sản lượng tiêu thụ andehit fomic là dùng vào việc sản xuất nhựa formaldehyde và các vật liệu cách điện. HCHO sẽ được đúc ở dạng bọt khí rồi dùng vào sản xuất các vật liệu cách điện, hoặc đúc thành vật liệu theo khuôn.
Ứng dụng của Anđehit fomic trong ngành thực phẩm
Ứng dụng của Anđehit fomic trong ngành thực phẩm
HCHO là chất có thể dễ phản ứng với các protein để tạo nên những chất bền vững. Hay nói một cách dễ hiểu là sản xuất các thực phẩm ở dạng khô. Hợp chất cũng rất được sử dụng nhiều trong kháng mốc, chống cặn. Không gây ôi thiu, thối rữa, giúp tăng thời hạn bảo quản các loại thực phẩm như: bún, phở, hủ tiếu, …
Ứng dụng của Anđehit fomic trong đời sống
Lượng andehit fomic trong dung môi chiếm khoảng 37% theo khối lượng hoặc 40% theo thể tích sẽ được gọi là formalin hoặc formon. Người ta sử dụng formaldehyde trong y tế với mục đích khử trùng, diệt vi khuẩn, làm dung môi bảo quản các mẫu bệnh phẩm. Đặc biệt là ứng dụng để ướp xác hay khử trùng các bộ phận trong cơ thể con người, …
Andehit fomic – HCHO có độc không?
Andehit fomic – HCHO có độc không?
Tổ chức Y tế Thế giới đã liệt Formaldehyde vào nhóm hợp chất hoá học có độc với cơ thể con người. Bỏi các nghiên cứu lâm sàng cho thấy hợp chất này có khả năng gây ung thư đối với con người. Do cơ thể chúng ta không có khả năng đào thải hợp chất này nếu chúng hấp thụ vào cơ thể. Vậy nên cơ thể sẽ có các phản ứng khi tiếp xúc với hợp chất này, cụ thể như:
-
Khi tiếp xúc với hợp chất này trong thời gian ngắn sẽ gây kích ứng ở da, chảy nước mũi, đau đầu và có cảm giác khó thở, ngứa trong cổ.
-
Nếu tiếp xúc bên ngoài trong thời gian dài có thể gây ra các tác hại nghiêm trọng trên cơ thể. Đặc biệt là đối với hệ hô hấp, nặng hơn có thể mắc một số bệnh lý về bạch cầu, …
-
Đối với phụ nữ có thai, nếu tiếp xúc với hợp chất này có thể gây lệch lạc và biến dị bất thường về nhiễm sắc thể. Điều này gây nên tác động xấu đến quá trình phát triển của thai nhi.
-
Formaldehyde từ lâu đã được đưa vào danh mục là hóa chất nghiêm cấm sử dụng để bảo quản thực phẩm. Nếu sử dụng thực phẩm có chứa chất này thời gian dài sẽ làm cơ thể có khả năng ngộ độc và bị ung thư.
Những điều cần lưu ý khi sử dụng Andehit fomic – HCHO
Để nhận diện và hạn chế sử dụng hóa chất formaldehyde, chúng ta có thể dựa vào đặc điểm nhận biết là chất formaldehyde có mùi khá khó chịu. Chúng ta nên hạn chế tối đa sử dụng một loại thực phẩm thường xuyên trong một thời gian dài, điều này sẽ làm cho những độc tố trong cơ thể.
Thường xuyên dùng máy phân tích các loại khí độc hại để đo nồng độ formaldehyde. Cần chuẩn bị đủ dụng cụ bảo hộ lao động khi làm việc với các hoá chất độc hại, bao gồm: khẩu trang, găng tay, kính bảo hộ, mặt nạ chống độc, . .. Cần lưu trữ andehit fomic ở nơi râm mát, sạch sẽ, cách xa các nguồn nhiệt, khu lưu trữ hóa chất cần để xa nơi khu dân cư.
Trên đây là tất tần tật những gì cơ bản nhất về anđehit fomic là gì mà muốn giới thiệu đến bạn đọc. Hy vọng thông qua đây bạn có thể hiểu hơn về hợp chất có hại đối với con người này và tìm ra cách phòng ngừa hiệu quả nhất.
